Grażyna Bacewicz - Melodia
Pedagogiczne utwory skrzypcowe, pisane przez Grażynę Bacewicz zaraz po
zakończeniu wojny, ukazują jej specyficzne podejście do nauczania gry skrzypcowej.
Kompozytorka skupia się nie na rozwiązywaniu problemów technicznych, ale
kształtowaniu wrażliwości na piękno dźwięku i rozumieniu formy muzycznej. Melodia
(1949) jest utworem o wielkiej szlachetności frazy, często zaczynanej przez skrzypka
a kończonej przez pianistę. Legato, gra z tłumikiem, wprowadzenie brzmienia skal
modalnych, forma pieśni ABA 1 , częste odchodzenie od zasadniczego metrum i tempa
powodują, że wdzięczna miniatura staje się prawdziwą szkołą muzycznej uważności.
autor tekstu: Piotr Urbański
Grażyna Bacewicz - Witraż
Utrzymamy w neoromantycznej poetyce Witraż (1932) jest rzadkim odejściem
kompozytorki od idei muzyki absolutnej. Secesyjny pejzaż dźwiękowy przywołuje nie
tylko twórczość Karola Szymanowskiego, ale przede wszystkim wrażenie obcowania
z tak ważną dla Młodej Polski formą artystyczną. Refleksy światła interpretujące
witrażową narrację, nadające jej formę dialogu między tym, co statyczne i
dynamiczne w przedstawionej opowieści, a także migotliwość barw i nastrojów –
wszystko to buduje aurę rozmowy między dwoma równorzędnymi instrumentami,
które trzykrotnie, acz za każdym razem odmiennie mierzą się z materiałem
melodycznym. Opracowanie Kamila Karolaka uwypukla impresjonistyczny charakter
utworu, przydaje mu też aurę mistyczną.
autor tekstu: Piotr Urbański
Grażyna Bacewicz - 24 Kaprys Nicolo Paganiniego
24 Kaprysy na skrzypce solo Nicolò Paganiniego (wydane nie później niż w roku
1820) stały się jednym z manifestów romantyzmu w muzyce, na nowo określając rolę
kompozytora-wirtuoza, angażującego się w swoistą rewolucję, na nowo definiującą
technikę gry skrzypcowej. A zarazem wysuwającego na plan pierwszy efekt
dramatyczny oraz ideę wolności i emancypacji wyobraźni. Każdy z kaprysów
Paganini przypisał innemu artyście. Najbardziej znany, ostatni, utrzymany w tonacji
a-moll – samemu sobie, notując: Nicolò Paganini, sepolto pur troppo (“”). Ujęty w
formę tematu z jedenastoma wariacjami z finałem, wykorzystuje zawrotne efekty:
szybkie pochody gam i pasaży, dwu- i trójdźwięki, równoległe oktawy i decymy,
przejścia na odległe struny.Solistyczna kariera Grażyny Bacewicz wymagała efektownych utworów na bis. A
ponieważ od czasów Roberta Schumanna rozpoczęła się tradycja dodawania do
kaprysów akompaniamentu, podobnie kompozytorka uczyniła z kaprysem a-moll,
wzbogacając go o fortepianowy akompaniament harmoniczny. Pierwszy raz wersja ta
została wykonana w Paryżu w roku 1947, a opracowanie do dzisiaj nie zostało
opublikowane drukiem. Janusz Wawrowski i Tymoteusz Bies wykonują więc je z
autografu.
autor tekstu: Piotr Urbański
Grażyna Bacewicz - Il Capriccio
Do kolekcji utworów „na bis” dołączyło w roku 1952 wirtuozerskie i motoryczne Il
Capriccio na skrzypce solo – jeden z kilku kaprysów Grażyny Bacewicz, ustępujący
popularnością chyba tylko Kaprysowi polskiemu. Jest to efektowna miniatura,
stanowiąca popis nienagannej techniki wiolinistycznej kompozytorki, podejmującej
wyzwania gatunku spopularyzowanego przez Nicolò Paganiniego. Il Capriccio
organizują trzy ogniwa oznaczone jako Molto allegro – Andantino – Tempo I,
najeżone wyzwaniami na miarę Paganiniego i wymagające od solisty niezwykłej
muzykalności.
autor tekstu: Piotr Urbański
